De beste kinderboekwinkels van Brabant

Zeldzame paradijsjes zonder tijd

Het is bijna Kinderboekenweek. Daarom: wat zijn de drie beste winkels voor kinderboeken in Noord-Brabant? Pjotr van Lenteren, kinderboekenrecensent voor de Volkskrant, zocht het uit. En vond ze in Eindhoven (de compleetste), Tilburg (de modernste) en Den Bosch (de echtste). Een top drie zonder volgorde.

Zien hoe het artikel eruit ziet? Koop MEST, meer informatie en een preview vind je hier.

Inkt in vrolijke kleuren ruikt anders dan serieuze inkt. Doe je ogen dicht, de deur open, luister naar het belletje, haal diep adem door je neus en je weet het: je bent in een kinderboekwinkel. Paradijsjes zonder tijd, om urenlang te snuffelen, net als in grotemensenboekwinkels zoals je die alleen in Parijs of Oost-Europa nog vindt. Je mag er dromen, verdwalen en iets anders vinden dan je zocht. Sterker nog: dat móet.

Vertel zo’n verhaal aan een kennis op een verjaardagsfeestje en die begint te knikken. Toch worstelen kinderboekwinkels net als gewone boekwinkels om het hoofd boven water te houden. Vreemd, want hoewel de verkoop van literaire boeken sinds het begin van de crisis in 2009 hard terugloopt, is het kinderboek het al die tijd juist goed blijven doen.

Eén op de vijf boeken die over de toonbank gaat is een kinderboek. De Kinderboekenweek en Sinterklaas werden afgelopen herfst en winter zelfs nog gevierd als redders aan het eind van een rampjaar vol faillissementen. Eigenlijk zouden de boeken voor volwassenen achterin kinderboekwinkels moeten staan in plaats van andersom.

Helaas: het internet lokt kopers weg bij de kenners die de hele week klaarstaan tussen hun goedgevulde kasten, zonder dat zoekmachines ooit kunnen weten zij wel weten: precies welk boek bij precies wel kind past. Misschien is dat wel een ander boek dan de titels die iedereen al kent. Die kinderboekspecialisten kunnen een steuntje in de rug gebruiken en als dank krijgt je kind een leven lang leesplezier cadeau. Daarom: de drie beste winkels voor een kinderboek in Noord-Brabant.

De compleetste
Naam: Kinderboekwinkel de Boekenberg
Adres: Kleine Berg 48, Eindhoven. Tweede vestiging op Strijp-S, in Urban Shopper (gebouw Anton)
Bestaat sinds: 1986 (bijna 30 jaar)
Eigenaars: Marianne van Eeuwijk en Jos Walta
Geheim: schoolbibliotheken in het hele land vernieuwen, aanvullen en onderhouden met nieuwe boeken, wat een continue stroom aan forse opdrachten oplevert én een eindeloze bron van boekbeoordelingen van kinderen en leerkrachten uit de eerste hand
Tip: De jongen die met piranha’s zwom, David Almond

In het hippe deel van de winkelstraat, schuin tegenover yuppentent Mangiare en het kosmopolitische restaurant Umami, omgeven door kroegen, andere boekhandels en een stripwinkel vind je, bijna als een stralend middelpunt, kinderboekwinkel De Boekenberg. Je kunt in deze buurt een boekentocht maken en daarna je tassen uitpakken en de oogst bewonderen met een kop koffie, een lunch of een borrel zonder buiten een cirkel van honderd meter rond de winkel te komen.

De winkel zelf is makkelijk over het hoofd te zien. Ikea-kasten, zwart-wittegels en neutraal gekleurde muren. “Toen ik startte dacht ik meteen: het wordt geen kinderkamer”, stelt eigenaresse Marianne van Eeuwijk. Ze is niet zo’n zachtaardige lettervreter die je normaal in het vak ziet, maar in de eerste plaats een ondernemer. “Geen kleurtjes en frutsels alsjeblieft.”

Die eigengereidheid heeft haar geen windeieren gelegd. Toen ze bijna dertig jaar geleden naast haar werk als schoolbegeleider samen met collega en partner Jos Walta de winkel begon, pakte ze het meteen groot aan: er was van begin af aan personeel, de collectie blinkt uit in compleetheid en na tien jaar konden ze ervan leven.

Waarom hun winkel in slechte tijden toch goed loopt? “Wij hebben Jos”, zegt Marianne. “Bij boeken luistert het heel nauw: een titel waar het ene kind idolaat van is, doet bij een ander kind helemaal niets. Je moet alles van boeken weten én van kinderen. Jos zit, als hij niet aan het vertellen is, te lezen. Ik lees ook alles hoor, maar er moet ook wat verkocht worden. Daar houd ik me het liefst mee bezig.”

“Een beetje zakelijkheid kan ook geen kwaad”, grijnst Jos bescheiden terug. “Marianne zorgt ervoor dat we een begrip zijn in Eindhoven. We doen overal aan mee.”

De Boekenberg moet een échte boekenwinkel blijven, vindt Jos. “Als het alleen via internet moet, schei ik er morgen mee uit. Wat is je vak dan nog? Dan kan ik alles wel gaan verkopen. Het gaat om de communicatie met de klanten, het gesprek.”

“Dat is zo”, bemoeit Henk van Himbergen (62) zich met het gesprek. Hij is gepensioneerd leerkracht van basisschool De Stapsteen in Maarheze en komt hier al bijna dertig jaar. Sinds hij niet meer voor de klas staat alleen maar vaker. “Met Jos en Marianne klikte het dertig jaar geleden meteen. Ze hebben gewoon alles. Het kan niet dat je hier weggaat zonder een passend boek.”

De modernste
Naam: Livius de Zevensprong
Adres: Nieuwlandstraat 27, Tilburg
Bestaat sinds: 1991 (bijna 25 jaar)
Eigenaars: Barbara van Gaal (sinds twee jaar) en Anja Snaterse (sinds zes jaar)
Geheim: alleen kwaliteitskinderboeken, die ook volwassenen aanspreken
Tip: Mijnheer Eekhoorn en de maan, Sebastiaan Meschenmoser

Het is nog wat wennen bij de net heropende samenwerkingsboekwinkel Livius de Zevensprong. Is het nu een kinderboekwinkel, zoals de levensgrote Mees Kees bij de voordeur suggereert? Of is de winkel er toch vooral voor grotemensenliteratuur, zoals de koele, gestreken betonnen vloer en de rechte kasten vol stemmig gekleurde boeken, keurig in het gelid, lijken te fluisteren?

Maar als je doorloopt, ontdek je links achter in de winkel de kleurexplosies van de toch wel heel grote kinderboekafdeling. Met een indrukkwekkende familie knuffels die op de kasten woont. Anders dan andere kinderboekwinkels, maar het heeft wel wat. Deskundig, professioneel, modern.

De fusie tussen de twee boekwinkels, beiden een begrip in Tilburg en al bijna buren in twee panden in de Nieuwlandstraat, is een redding maar ook een verlies. De oude Zevensprong was een sprookjesachtige winkel die zo uit de fantasiewereld van Tonke Dragt – naar wiens beroemde boek de winkel is vernoemd – kon zijn gestapt: een potpourri van oranje-gele muren, antieke tafeltjes en krullig gipsplafond.

Het is er een komen en gaan van klanten en bij elke nieuwe binnenkomer is het nog even aftasten wie er naar voren schiet. Zoekt de klant iets voor zichzelf of voor zijn of haar kind of kleinkind? Kinderen zelf zijn er vanmiddag niet, want de scholen zijn nog aan. Buiten staan de steigers nog tegen de gevel en schalt de radio van de schilders. Tussendoor komen de ouders van Anja, die hebben helpen schilderen, bloemen brengen. Het is allemaal nog een beetje onwennig, geven de eigenaren toe.

Toch hopen ze van elkaar te profiteren. “Gewoon een kinderboekenwinkel werkte niet meer, we konden er niet twee inkomens uithalen. Samenwerking biedt de mogelijkheid om een grote collectie te handhaven. Iets kleiner dan we hadden, maar zeker drie keer zo groot als die in een gewone boekhandel.”

Dat opent mogelijkheden om, naast de gebruikelijke ouders met boekenwurmen, ook liefhebbers van alle leeftijden te bedienen met bijzondere kinderboeken. Het prachtig geïllustreerde ridderboek Ferguut van John Rabou bijvoorbeeld. Of de aparte, volwassen Alice in Wonderland van Rébecca Dautremer en Ed Franck. Jeugdliteratuur voor gevorderden.

Van de betere populaire boeken, zoals het veel verslonden oeuvre van Paul van Loon en de Grijze Jager-serie, zijn ze ook niet vies. Maar plastic, roze en pasteltinten vind je hier niet. Voordeel: voor wat oudere kinderen, die volgens Barbara in een gewone kinderboekwinkel “nog niet dood gevonden willen worden”, is de winkel aantrekkelijker. Anja: “We kiezen voor kwaliteit, pulp komt er bij ons niet in. We weten dat het verkoopt, maar we doen het gewoon niet.”

De echtste
Naam: Nooitgenoeg
Adres: Stoofstraat 22, Den Bosch
Bestaat sinds: 1995 (20 jaar)
Eigenaar: Stephanie de Coo (14 jaar)
Geheim: steeds je winkel veranderen en blijven verrassen
Tip: Hoe je een wollige mammoet moet wassen in tien lessen, Michelle Robinson & Kate Hindley

Stephanie de Coo had illustrator willen worden, deed de kunstopleiding in Den Bosch en dat is te zien. Haar knusse winkel, de kleinste van de drie, lijkt rommelig maar zit doordacht in elkaar. Overal staat wat, in ieder hoekje is wat te zien. En dat is precies hoe Stephanie het wil. Als het ook maar even rustig is in de zaak en er niets besteld hoeft te worden, loopt ze rond om na te denken of het weer anders kan.

Haar grootste succes is het zelfgemaakte Nijntje-huisje middenin de winkel, waar Pluk van de Petteflet langs het raam rijdt en aan het tafeltje getekend en gekookt kan worden. Terwijl hun ouders de tijd nemen voor een aankoop, zit hun kroost hier te spelen. Of te lezen natuurlijk. Boeken, knuffels, gadgets; alles leunt tegen alles in deze winkel met een eindeloze reeks hoekjes, waar je nooit meer uit weg wilt.

De winkel zelf is ook in een hoekje van de stad verstopt, schuin tegenover vintagewinkel Hittupuhtit en tattooshop Daan Dera, maar goed te vinden met de ballonnen, de opblaasrups en de fiets voor de deur. “Gelukkig lig ik aan de toeristische route. Naast al mijn vaste klanten staat het hier soms ook ineens vol met Japanners op zoek naar een souvenir.”

Stephanie zelf is niet het soort literaire boekendeskundige dat je in andere winkels aantreft. Natuurlijk is een goede tekst belangrijk, maar ze kijkt vooral ook naar boeken die ze mooi geïllustreerd vindt. Ze spaarde als kind al boeken en dat ze ging werken in een kinderboekwinkel was eigenlijk logisch. “Ik zie bij kinderen hetzelfde plezier dat ik had toen ik klein was in zo’n winkel. Kinderen kijken niet rond, ze beléven het hier echt. Ik hou dat in stand.”

Ze doet het helemaal alleen en kan zelden op vakantie, één week per jaar. Bij voorkeur tussen zaterdagen in, want zaterdagen zijn de beste dagen en die kan ze niet missen. Is dat niet moeilijk? “Tsja, het moet wel echt je passie zijn. Het lukt, maar je moet geen gekke dingen doen.”

In augustus was er taart voor alle klanten en natuurlijk een bevriende illustrator in de winkel. Stephanie weet: “Ik besta omdat er mensen zijn die me dat gunnen.” Je moet goed zoeken, maar dan vind je rechts van de ingang het postertje met de lieve krijtletters van Mies van Hout, de illustrator van deze Kinderboekenweek. ‘Koop in de kinderboekwinkel.’