maandag 2 november 2020

Weekgreep 20, #15

50. Jowi Schmitz Beste broers
Broers Raf en Robbie arriveren bij hun opa en oma met hun ouders om daar te gaan wonen. Het is niet meteen helemaal duidelijk wat er aan de hand is, maar moeder vertrekt vrij snel weer om te werken en vader is werkloos. Daar maken ze ruzie over. Gelukkig proberen opa en oma het fijn te maken vor de jongens. Opa heeft een geheim in het bos, waar ze eigenlijk niet in durven. Midden in de nacht gaan ze er toch naar toe. Indringende sfeer van enerzijds liefde en trouw, anderzijds dreigende verwaarlozing zoals vrijwel alleen Jowi Schmitz dat kan. Geïllustreerd door de in Kampen opgeleide maar nu in Amerika woonachtige Chuck Groenink. 9+ 

49. Rudyard Kipling, Daan Remmerts de Vries en Mark Janssen Het Jungleboek
Niets mis met goed hervertellen en dat doet Daan Remmerts de Vries in dit vrolijk stemmende project met illustrator Mark Janssen. Beter dan de film, beloven de makers en als het alleen aan de wervelende taal en de prachtige jungleplaten mag liggen, dan komt dat helemaal goed.Voorleesaanrader! Aardig om te weten: Remmerts de Vries ging al eens eerder geslaagd op tijgerjacht. Ook Janssen heeft iets met Azië en met jungles, zie onder. Voorlezen 6+, zelf lezen 9+.

48. Charles Dickens en Jack Noel Grote verwachtingen
Leuk concept, dat eigenlijk heel voor de hand ligt: het beroemde boek van Dickens een beetje ingekort en gemoderniseerd, met plaatjes. Stripversies voor volwassenen van literatuur (Kafka, Jan Wolkers) zijn er al in soorten en maten. Voor kinderen is dit ook een interessant concept, hoewel de hamvraag blijft: is spelen met klassiekers net zo intrigerend als je de originelen niet kent? Toch spreekt deze Leven van een loser-achtige aanpak (knullige tekeningen vol grapjes en pijltjes als in een aantekeningenboekje) tot de eigentijdse verbeelding. Benieuwd wat dit boek gaat doen. 9+ 

47. Mark Janssen Altijd dichtbij
Prachtig meditatief prentenboek, goud op snee uitgegeven, over een jongen die zijn pas overleden oma mist. Zijn ergste verdriet raakt hij kwijt diep in een meer, maar daarna duurt het nog even voor hij doorheeft dat oma overal is. Voor de indrukwekkende landschappen deed illustrator en in dit geval ook schrijver Mark Janssen inspiratie op in Nepal, waar hij gereisd heeft als ambassadeur voor stichting Thang. Deze organisatie zamelt geld in voor boeken. 5+

maandag 26 oktober 2020

Weekgreep #20-14

43. Kacen Callender Dit is best wel een episch liefdesverhaal
In de nieuwe serie Glow van Querido zullen de komende jaren romans verschijnen met lhbti-jongeren als hoofdpersoon. Van homo-jongerenromans zijn er al behoorlijk wat, sommige behoren zelfs tot de beste youngadultboeken die ooit zijn verschenen. Glow belooft meer daarvan, met aandacht voor de rest van de regenboog. Er schuilt een gevaar in die aanpak: als je niet uitkijkt, wordt het al snel minderheden afvinken. Dit is best wel een episch liefdesverhaal van Kacen Callender (Querido; € 18,99), het eerste deel van de reeks, heeft een jonge homoseksuele hoofdpersoon van Afro-Amerikaanse afkomst en dat is uniek. Goed dat er een openhartige eerste-keer-seksscène in zit, lees je ook niet vaak. Maar het verhaal over Nate, die scriptschrijver wil worden in New York, staat verder vol met clichés, geforceerde jongerentaal en flauwe grappen. Geen doorkomen aan. Zonder de juiste labels zou dit youngadult-romannetje niet veel kans maken: het is gewoon niet goed genoeg. 16+ 

44. Sara Lövestam Als vuur
Als vuur van Sara Lövestam (Querido; € 18,99), net verschenen in de Glow-reeks, gaat gewoon over twee meisjes die verliefd worden op een Zweeds vakantie-eiland. Het wisselende perspectief tussen de arme Anna en de verwende Lou is effectief, de personages blijven je bij en de dialogen zijn grappig. Eigenlijk doet het er niet toe dat het twee meisjes zijn. Lövestam had de romance tussen een houten stoel en een pluchen kussen net zo meeslepend kunnen beschrijven. Het draait niet om anders zijn, maar om de moed om voor je gevoelens uit te komen. Iedereen kan zich hierin verplaatsen. Dat het over lesbische liefde gaat, is mooi meegenomen. 14+

45. Edward van de Vendel en Floor de Goede Gloei

Voor de rest van het scala aan gendersmaken moeten we terug naar de literaire non-fictie van Gloei. Juist daarom is dit monumentale boek zo’n prestatie. Het leven van een aseksueel, daar zijn nog nauwelijks woorden voor. Het geheim wordt pas draaglijk als je er taal voor hebt, en helemaal als die taal ook nog eens verpletterend mooi is. Dichter Edward van de Vendel en illustrator Floor de Goede is het gelukt: de interviews gaan diep, de gedichten zijn vindingrijk en de portretten geven wel de persoonlijkheid, maar niet de identiteit van de geïnterviewden weg. Gloei is, meer nog dan de rest van deze welkome serie in wording, een beschaafde schreeuw om verdraagzaamheid. Zeker weten het belangrijkste jongerenboek van dit jaar. 15+ 

46. Tim Gladdines Koning Valentijn
Boeiend jongerenboek dat deze week ook in dit rijtje hoort, ook al blijft het fascinerend lang de vraag waar het heen gaat met dat steeds gênantere verhaal over de ongemakkelijke Ben die zijn populaire broer Valentijn in alles probeert na te doen en achtervolgt. Plaatsvervangende schaamte maakt het soms moeilijk om door te lezen en tegelijkertijd nieuwsgierig of het nog erger kan. Eenderde vakantieverhaal, eenderde schoolsoap, eenderde familiedrama vol broeierige spanning en een zorgwekkende onderstroom die uiteindelijk verandert in een ontroerende golf. Mooie, rauwe
young adult over jezelf ontdekken door alle ontkenning heen. 13+

Opkomst Engelse boeken in Nederland, onder zestienjarige meisjes

Waarom lezen kinderen grofweg vanaf de brugklas niet meteen in het Engels? En dan niet een kinderboek van Dahl om te oefenen, maar gewoon iets wat voor hun leeftijd of wat ze domweg interesseert? Van de Potterserie was al bekend dat vrij jonge fans al niet op de vertaling wachtten en dat heeft waarschijnlijk alles te maken met de meiden van zestien die young adultseries gewoon meteen in de brontaal aanschaffen. Zelf kreeg ik lol in Engels door Adrian Mole. Omdat het op die leeftijd meestal niet over literatuur gaat, hoor je er niet zoveel over. Maar ik zie juist wel mogelijkheden: de wereldliteratuur die je daarna kan gaan lezen, is zoveel groter dan ons eigen literatuurtje. Leuk interview vanochtend op Radio4 hierover met Feico Deutekom, pianist en directeur van Penguin Random House.

maandag 27 juli 2020

Weekgreep #20-13

42. Ben Davis Alles wat ik nog met Gizmo wil doen
Debuut in Nederland van Ben Davis. Aandoenlijk concept: Lukas bedenkt wat zijn zieke, 14-jarige (dus 78-jarige) hond nog wil doen voor hij sterft. Tussendoor dagboek van de hond zelf. De auteur wordt al de nieuwe Leven van een loser-schrijver genoemd, vanwege 'The Private Blog Of Joe Cowley, niet in het Nederlands verkrijgbaar. Vertaald door Emiel de Wild, een naam die ik al heel lang verlang terug te zien, maar dan als auteur. Hoe dan ook een aanbeveling voor dit boek, dat hij het vertaalde. Om nog snel in te pakken voor vakantie, of juist voor de hangdagen daarna. 9+

41. Marloes Morshuis Quotum
Marloes Morshuis staat voor grimmig en dan nog grimmiger. Borealis hakte er al stevig in met dingen die in normale kinderboeken niet gebeuren, ook Project Z gaat er meteen vol in. Axel en Tommy zijn na het ingaan van de ontvolkingsplannen van de Wereldraad tot 'slinkers' betiteld, wat voorlopig betekent dat er geen gas en licht meer is in hun huis en dat Axel en Tommy niet naar school gaan maar vuilnis ophalen. Voorlopig. Sterk omslag en originele vormgeving van de zijkant van de bladzijden door Megan Hoogenboom. 11+

40. Lars Bové en Yannick Pelegrin Spionage
Het beste handboek voor spionnen had ik zelf als tienjarige, maar die is al heel lang niet meer in de handel. Toegegeven: dat was toen computers nog niet in je schoen pasten en je nog kon observeren door een gat in de krant. Sterk aan dit boek zijn de strakke vormgeving, de boeiende illustraties van vers afgestudeerde striptekenaar en illustrator Yannick Pelegrin en de interessante weetjes van journalist Lars Bové, die met dit informatieve kinderboek debuteert. Wat er mist is: het doen. Helemaal aan het eind krijg je een paar codes en tips en dat is het wel. Terwijl er juist over de kunst van het overbrengen van geheime berichten (wat als je geen digitale middelen kan gebruiken, vanwege de veiligheid?) zoveel te vertellen is en met die kennis en vooral vaardigheden eindeloos veel te beleven valt. Een soort goochelen, maar dan met heel andere belangen. Dit boek is voor wijsneuzen, niet voor doeners. Misschien een idee om een losbladige cursus te ontwikkelen bij deze inleiding. (Uiteraard krijg je die afleveringen dan elke keer anders, in geheime inkt, verstopt in een pen of met speldenprikjes onder letters in een krant.) 10+

39. Petr Horáček De fijnste plek van de wereld
De zacht-grappige prentenboeken van de in Engeland woonachtige Tsjecho-Slowaak Petr Horáček hebben geen introductie meer nodig. In dit zonnige verhaal piekert haas wat de fijnste plek van de wereld is. De heuvel om op te stoeien, de plek waar beer zijn honing haalt, de rivier waar eend in zwemt, het bos van uil? Die dingen zijn toch overal op de wereld, denkt haas. Dus gaat hij op reis. En het klopt, overal op de wereld vindt hij zulke plekken. Toch mist er iets. Wat zou dat zijn? Vertaling Jesse Goossens. 4+

In mijn rubriek
Aandacht voor kleur in kinderboeken.

In het nieuws
Een kwart van de Nederlandse jongeren komt met een leesachterstand van school. Om hen enthousiast te maken voor taal en lezen, kunnen jongeren gratis workshops volgen om de beste trucjes met taal te leren. Dit project heet Taalbaas en schrijvers als Alex Boogers en Margje Woodrow geven deze workshops.

maandag 20 juli 2020

Weekgreep #20-12

38. Philip Bunting De wereldse wijsheid van de mier
Het jammere van veel natuurboeken is dat er een wat suffige en nuffige ondertoon in zit. Dit strak geïllustreerde info-boek over mieren heeft humor. Maak kennis met de mier, waar we bekende en minder bekende feitjes over te weten komen. Erg leuk om voor te lezen, dat heb ik met een info-boek eerlijk gezegd ook niet eerder meegemaakt. De Australische Philip Bunting is geen entomoloog, maar gelooft 'dat je de antwoorden op de grootste vragen in je achtertuin kunt vinden. (Als je maar goed kijkt.)' Zijn portfolio bevat nog veel meer aantrekkelijk ogende boeken. De punt aan het eind van de titel is zijn handelsmerk. Benieuwd naar meer vertalingen. 7+

37. M.G. Leonard, Sam Sedgman en Elisa Paganelli Dader op het spoor, de juwelendief
Wat kan er nu tippen aan een trein, zei Agatha Christie al en voorin dit boek doet ze het weer. En terecht: een rondrit door Engeland met boeven aan boord, veel feestelijker krijg je het niet. M.G. Leonard, bekend van Keverjongen, schreef het samen met mystery-schrijver Sam Sedgman en Elisa Paganelli maakte de illustraties. Vlot vertaal door Marce Noordenbos. De vakantieleestips vliegen natuurlijk ieder om de oren, maar... dit is er zeker een. 9+

36. John Bond Klein Konijn helpt mama
Doet wat stijl en aanpak nogal aan Chris Haughton denken, maar mag er zeker ook zijn. Voor iets oudere kleuters en zelfs tienjarigen vinden de humor van Bond wel aanstekelijk, in mijn ervaring. Net als in voorganger Niet kwijt beleeft Klein Konijn het tegenovergestelde van wat in de titel staat. Hij wil heel graag mama helpen door een brief te bezorgen. Hij moet daarvoor helemaal naar de grote stad. Vertaald door Manon Sikkel. 5+

35. Hanneke Groenteman De Battle
Sympathiek, maar kwalitatief niet zo indrukwekkend debuut van Hanneke Groenteman. Die leerde toen ze een aantal weken in een asielzoekerscentrum rondkeek Yara kennen en verwerkte haar in dit verhaal over een vijftienjarige asielzoeker die moeite heeft om aansluiting te vinden in de klas. Voor een werkstuk over helden moet ze samenwerken met hockeymeisje Hanna en ontstaat er een hechte vriendschap, waar natuurlijk nog het nodige voor moet gebeuren voor Yara helemaal door iedereen geaccepteerd is. Het verhaal werkt wel erg vlot naar een wel erg gemakkelijk happy end toe. Dat de schrijver, zelf in de Tweede Wereldoorlog onderduiker, veel ervaring heeft met uitsluiting en kinderen van vandaag wat beters gunt, ligt er dik bovenop. Misschien iets te dik. Groenteman luisterde goed naar pubers en treft in de dagboekfragmenten en chatgesprekken de tienertoon goed, maar heeft in haar eerste jeugdboek wel erg veel problemen willen stoppen en daar tegelijk erg weinig nieuws over te melden. 12+

maandag 13 juli 2020

Weekgreep #20-11

34. Hollis Kurman en Barroux Iedereen telt mee
Een in eerste instantie wat naargeestig telboek dat begint met een brandend huis (nul thuis), één boot, twee handen, drie maaltijden en vier bedden tot de vluchtelingen in een Europees land onderdank vinden en tien nieuwe vrienden vinden om mee te spelen. Debuut van Hollis Kurman, geïllustreerd door de in Nederland enkele keren eerder uitgegeven Frans-Canadese illustrator Barroux. Tegelijk verschenen in een aantal landen, de hoofduitgever het in diverse en inclusieve kinderboeken gespecialiseerde Otter-Barry Books uit Londen. Goed bedoeld en goed gemaakt, en ook zeker een verhaal dat verteld moet worden, maar ligt er wel wat dik bovenop. 4+

33. Lisa Boersen, Hasna Elbaamrani en Annelies Vandenbosch Duizend-en-één paarse djellaba's
Wie wel eens in Marokko geweest, kan zien hoe goed de Leuvense illustrator Annelies Vandenbosch de heet-stoffige, kleurenpracht van Marrakech heeft getroffen waar Esmaa die zomer terechtkomt. Als de cadeautjes - chocopasta, pindakaas - voor de familie zijn uitgepakt en de cadeautjes voor straks terug thuis weer in zijn gepakt - walnoten en amandelen - gaat Esmaa naar de markt, met tante en haar moeder, in een nieuwe paarse djellaba. Als ze kwijtraakt, blijkt dat heel veel moeders een paarse djellaba aanhebben. Dankzij een slimme waarzegster, een apentemmer en een groepje acrobaten komt het weer goed. Lisa Boersen heeft al de nodige kinderboeken op haar naam staan, mede-auteur Hasna Elbaamrani werkt bij jongeren- en debatcentrum Argan in de Amsterdamse wijk Slotervaart. 5+

32. Einat Tsarfati Binnen bij de buren
Leuk concept: meisje heeft de wildste fantasieën wie er achter de deuren wonen in haar flat van zeven verdiepingen. Circusartiesten? Zeemeerminnen? Dat levert boeiende zoekplaten op en stiekem ook een verhaal waarin meer-culturen-buren de gewoonste zaak van de wereld zijn. Online kun je ook een gratis boekje downloaden waarmee je, eventueel samen met je ouders, kunt informeren naar je buren. 5+

31. Lisbeth Kaiser en Marta Antelo Rosa Parks
Het was al een mooie serie, met aandacht voor de jeugd van beroemde meisjes en vrouwen zoals Anne Frank, Frida Kahlo en Marie Curie, maar nu pas echt compleet met Rosa Parks. McCauley, Parks was de achternaam van haar man, kaartte het onrecht niet alleen aan, ze veranderde er ook echt iets aan. Dankzij haar en de velen die haar voorbeeld volgden, verdwenen een aantal rassenregels. Al kun je je afvragen wanneer zulk werk ooit klaar is; pijnlijk om te lezen dat ze na het succes van haar protesten in het Alabama waar ze opgroeide niet meer veilig was en zich gedwongen voelde om haar werk voort te zetten in Detroit. Kort en goed verteld door Lisbeth Kaiser, strak geïllustreerd door Marta Antelo. 5+

maandag 6 juli 2020

Weekgreep #20-10

30. Saskia Maaskant Meerminnen verdrinken niet
Janna's vader overleeft een ongeluk in de Rotterdamse haven niet en haar moeder draait door. Janna gaat bij haar oom en tante in het Zeeuwse Bruinisse wonen. Of liever Bru, zoals de inwoners het dorp naar de afkorting op hun mosselschepen noemen. Ze stelt zich het zich tijdens de lange reis met tram en stoomboot voor alsof een het een groot deel van de tijd onder water ligt en dat ze door de tuinen en stegen zal kunnen zwemmen. In werkelijkheid krijgt ze het te stellen met een tante die geen kinderen kon krijgen en erg aan Janne moet wennen, stinkende vis met sufgekookte groenten en een niet onaardige maar strenge oom, die het Onze Vader ('Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen.') woordelijk hetzelfde bidt als mijn eigen, ongetwijfeld precies even protestantse opa. Collega-schrijver Suzanne Woude mocht het manuscript lezen en vergelijkt het boek met Negen open armen van Benny Lindelauf. Daar zit wel wat in. Veel sfeer, veel beelden metaforen die passen bij die sfeer (in dit geval mossels, zout, storm en touwen), veel praten over, veel dialect, de meeste enge dingen niet in het echt maar in de broodjes aap en spookverhalen die de kinderen elkaar vertellen, mosselrecepten en veel dromen tot eindelijk die vergeten storm, 30 september 1911, losbarst. Geïllustreerd door Vicky Maaskant, de zus van. 13+

29. Maranke Rinck en Martijn van der Linden De popcorn spion
Net wat langer dan gewone eerste leesboekjes en vooral: geen getut, een gezonde portie onrecht en heel veel grappiger. Tot blijdschap van haar twee vaders neemt de school van Ellis stappen om een Nog Gezondere School te worden. Er komt geen suikerkorreltje meer in. De directeur en de boer van de popcornfabriek waar Bob vandaan komt, nemen ondertussen het vliegtuig naar Nederland. Nu is het geheim van Ellis en haar ontplofbare vriend in gevaar. Gelukkig is daar de charmante klasgenoot Dante. En blijkt Bob een meester in zich vermommen. Met een leuke knipoog naar zelfleescollega Paul van Loon. Wat een fijne serie is dit toch. 7+

28. Tjibbe Veldkamp en Noëlle Smit Vuilnisvarkens Job & Bob
Voor iedere vader die met dochter of zoon op het stuur achter vuilniswagens is blijven hangen. Nee, we hoeven er écht niet langs. Ik was zo'n vader. In het boek een hondje, dat ook zo is: hij wil graag mee. Maar ja, daar kunnen vuilnisvarkens Job en Bob natuurlijk niet aan beginnen. Het hondje blijft proberen. Herhaling, rijm, strak geïllustreerd. 3+

27. Wibke Brueggemann Liefde is voor losers
Zal wel Vlaams zijn, denk je bij zo'n debutant, maar Wibke Brueggemann (met dubbel-n) komt oorspronkelijk uit Duitsland en streek via een omweg door Amerika in Londen neer. De vijftienjarige Phoebe is bevriend met Polly, maar die krijgt iets met Tristan en dat is heel saai. Phoebe papt aan met Miriam, die iets onsmakelijks krijgt met Jacob. Moeder werkt voor Artsen Zonder Grenzen in Syrië, Phoebe logeert bij Kate die haar veel ruimte geeft. Op de haarbalkatten van Kate is Phoebe ook al niet zo dol. Iets te opgefokt, iets te veel zo-schrijf-je-voor-jongeren, daar heeft ze Brueggemann dan ook officieel een papiertje voor gehaald. Juist tussen dat bijna alledaagse opgefokte pubergezanik, zijn de net zo gewone gevoelens die Phoebe terloops voor Emma ontwikkelt mooi terloops. Vertaald door Aimée Warmerdam. Stoer Nederlands omslag, gelukkig ontschooluniformd, door Emma Ringelding. 14+

In het nieuws
Kinderen 'lazen' twee keer zoveel luisterkinderboeken tijdens lockdown. Dat meldt Jeudjournaal in een bericht over de populairste luisterboeken, de Harry Potter-serie, die opnieuw is ingesproken. Luisterboeken zijn bij de jeugd al langer in opkomst. Het populairste boek na Potter is De brief voor de koning van Tonke Dragt.

maandag 29 juni 2020

Weekgreep #20-09

26. Sjoerd Kuyper en Thé Tjong-Khing Het boek van de sterren
Iedere avond vertelt opa aan Elfie het verhaal van de sterren. Hoe de zon en de maan de aarde als kind krijgen en de aarde, geïnspireerd door de sterren, de dieren en de mensen droomt. Maar het boek valt in de zee en beleeft, van dier tot dier, zijn eigen avontuur. Gelukkig kent Elfie het verhaal uit haar hoofd. De tekeningen gaan, zoals we van Thé Tjong-Khing gewend zijn, geheel hun eigen weg en zo zijn er in dit kleine, knusse boekje maar liefst drie vervlochten verhalen te vinden. De raamvertelling, het verhaal van de sterren en het verhaal van het boek. Twee oude rotten, twee pennen. Kan niet mis gaan. 5+

25. Jonty Howley Grote jongens huilen wél
Zeker weten. Dus helemaal niet nodig om te zeggen. Zou je denken. Maar laten we vandaag verder maar heel expliciet zijn: 'En dat is helemaal oké.' Nederlands debuut van Britse illustrator en schrijver met de in dit geval toepasselijke achternaam. Vertaald door Gideon Samson. 5+

24. Anke Kranendonk Kees naar de koeien
Hè fijn, een nieuwe Anke Kranendonk. Na de tienerserie over de eigenwijze Lynn, Lynn 2.0 en Lynn 3.0 kwamen een aantal prima eerste leesboeken bij Zwijsen en Querido, maar was het verder een beetje stil. Nu, ook voor een wat jongere doelgroep, een aangenaam zomers verhaal over Kees en zijn cavia Beer Hector Zwabber Poedel, die allebei dol zijn op Septimia. Een keer hebben ze haar ontmoet. Alleen Kees kan daar wat aan doen. Daarvoor moet hij een hoop moed verzamelen en nieuwe vrienden maken. Mooi verzorgde uitgave, fijn geïllustreerd door Annemarie van Haeringen. 7+

23. Katherine Rundell Waarom je kinderboeken moet lezen zelfs al ben je oud en wijs
Katherine Rundell schrijft aanstekelijk over hoe ze als kind een 'onbesuisde' lezer werd en waarom ze vindt dat volwassenen ook kinderboeken moeten blijven lezen. Met het voorbehoud, dat er ook kinderboeken zijn die je niet hoeft te lezen, in het bijzonder als ze over poep en pies gaan of dinosauriërs. Ik moest daar erg om lachen. Poep- en piesboeken hebben in Nederland een betere reputatie dan in Engeland, dat blijkt. Of misschien ligt het aan mij. Dan geeft ze het prachtige advies: 'Beschouw kinderboeken als literaire wodka.' Goed gesproken, zo is het. Het feest wordt ingeleid door kinderboekenambassadeur Manon Sikkel, die, natuurlijk een stuk korter, haar liefde voor Dahl belijdt (en de schok toen ze er via zijn biograaf achter kwam wat een onaangename man het was), zich verbaast over de uitspraak van Buwalda die volwassenen die kinderboeken lezen wantrouwt, en vervolgens pleit om toch vooral álles te lezen. Interessant boekje, om eens goed leesdronken van te worden.

In het nieuws
Ophef (een beetje) over Slaaf kindje slaaf, ook verschenen als Hoe mooi wit ik ben, van Dolf Verroen. In dit boek krijgt Maria een slaafje: Koko. Het speelt, uiteraard, in de tijd voor de slavernij werd afgeschaft. Juist omdat hoofdpersoon Maria geen idee heeft en kamermeisje Koko volstrekt vanzelfsprekend vindt, is het boek confronterend om te lezen. Er staat nergens wat nú vanzelfsprekend is, zoals wel vaker in literatuur. Wie vindt dat zo'n boek niet zonder begeleiding gelezen mag worden en dus eigenlijk een beetje fout is, legt de verantwoordelijkheid op de verkeerde plek. Dat er kennelijk op sommige scholen te weinig onderwijs over slavernij wordt gegeven - dat gênante onderwerp laten we liever over aan kinderboekenschrijvers - is niet de schuld van Dolf Verroen. Dat kinderen die zich juist met Koko identificeren zich gekwetst voelen, omdat ze wel vaker het gevoel hebben dat in Nederland racisme vanzelfsprekend is en onvoldoende wordt tegengesproken, is heel verdrietig, maar niet de schuld van Dolf Verroen. Dat hele volksstammen alleen expliciete, letterlijke teksten begrijpen, niet tussen de regels kunnen lezen en geen gevoel hebben voor dramatische ironie, wiens schuld zou dát zijn? Je zou bijna denken: wil Verroen niet juist aan die drie dingen wat dóen? Zou het? Dit is niet het moment om één integere schrijver onterecht te bekritiseren, dit is het moment voor ouders en leraren om op te staan tegen racisme (ik zeg het maar even expliciet) en voor beter geschiedenis- én literatuuronderwijs.

maandag 22 juni 2020

Weekgreep #20-08

22. Annet Huizing Het Pungelhuis
Annet Huizing schreef al sterk, maar haar stijl wordt steeds sterker. Ole blijkt toch een opa te hebben, ontdekt hij twee dagen na diens dood, en daar is heel wat mee aan de hand. Mooi op tijd voor de kinderboekenweek verschijnt het Pungelhuis, een hedendaags verhaal met een historische draai, dat meteen de eerste bladzijden meesleept in een hoog tempo vol lekkere ironie. Een 'pungel' is echt wat, maar uitleg zou de pointe van het verhaal verraden. Lees het lekker zelf. Voor wie ook geïnteresseerd is in games, het omslag van Eveline Verburg heeft inderdaad erg veel weg van de startpagina van Last of us, maar daar niets mee te maken. 10+

21. Sylvia van Ommen Een ijsje
Sylvia van Ommen publiceerde in 2003 met De verrassing een van de beste prentenboeken van het eerste decennium van deze eeuw. Nog voor prentenboeken zonder woorden populair werden, tekende ze het aandoenlijke verhaal van een schaap dat een trui breit van haar eigen wol. Daarna verschenen er mondjesmaat boeken van haar hand, waaronder het geestige en dromerige Drop. Nu is er, eindelijk, een opvolger voor haar eerste succes: Een ijsje. Toepasselijk. 4+

20. Lars Deltrap Wat Mick zag
Lars Deltrap, illustrator van onder meer Blitz! met Rian Visser, Jorrik de Ork met Thijs Goverde en Hotel Tussentijd met Lisa Boersen pakt uit met een zeer onderhoudend detectiveboek waarin heel veel te zien en en te speuren valt. Een vakantie met je ouders naar een hotel aan een meertje in de Ardennen kan heel saai lijken, maar niet als er 's nachts van alles uit de kamers en gangen verdwijnt. Mick en Hannah denken dat er een dief is en maken heel wat anders mee dan hun ouders, die gewoon lekker verantwoord met hun kinderen en een van de andere gasten gaan wandelen om het meer. De Twin Peaks-achtige donkere dennensfeer is goed getroffen. Strak uitgegeven ook. Het binnenwerk maakt de belofte van het gave omslag waar. Deze vermoedelijk eerste soloproductie van Deltrap is een meer dan sterke start. 6+ voorlezen, 8+ zelf lezen.

19. Bruce Ingman en Ramona Reihill Dick Bruna
Of Dick Bruna de belangrijkste Nederlandse illustrator is, daar kunnen wij wel over twisten, maar in het buitenland gebeurt dat niet of nauwelijks. Als er al andere van 'onze' tekenaars bekend zijn, dan zal die bekendheid verbleken bij die van Nijntjes geestelijke vader. Dus ook weer niet heel verrassend dat deze recent uitgegeven en vrijwel direct vertaalde biografie van Britse herkomst is, een eer die waarschijnlijk niet heel snel een andere Nederlandse kinderboekenauteur ten deel zal vallen. Auteurs Bruce Ingman en Ramona Reihill, de een zelf illustrator en de ander redacteur, zijn grote fans van het oeuvre van de in 2017 overleden kunstenaar. Hun levensbeschrijving, die uitkomt in een door Quentin Blake opgezette serie, blinkt nu net uit in dat: het is ook echt een levensbeschrijving. Eerder verscheen in Nederland een vuistdik en loodzwaar standaardwerk vol lofzang en wierook van publicisten Joke Linders en Truusje Vroland-Löb, docent Nederlands Koosje Sierman en dichter Ivo de Wijs met - terecht natuurlijk - ontzettend veel plaatjes. Dit nieuwe boek citeert er hier en daar uit, net als uit een paar andere bronnen. Zo heel veel is er niet over Bruna. Geen echte verrassingen dus over de zoon van de uitgever die onder de indruk was van Matisse, zelf alleen maar wilde tekenen en omslagen ging maken. Wel een aardige schets van de jonge Dick, die in de oorlogsjaren onderduikt in Loosdrecht, totaal verslingerd raakt aan schilderen, romantische verhalen schrijft, zijn liefdesverdriet probeert te vergeten in Zuid-Frankrijk, een hond koopt en zelfs zijn ezel op het balkon zet om indruk te maken op zijn buurmeisje, waar hij uiteindelijk mee trouwt. Maakt het beeld van de bescheiden, besnorde kunstenaar die het liefst elke dag hetzelfde deed, wel mooi af.

In het nieuws
Guus Kuijer wint Constantijn Huygensprijs voor zijn hele oeuvre. (Foto Olaf Kraak, via Hollandse Hoogte, bij mijn artikel in de Volkskrant.)

maandag 15 juni 2020

Weekgreep #20-07

18. Kate DiCamillo Onmogelijk blauw
Derde en laatste deel over drie meisjes, Raymie in Neem mijn hand en Louise in De vloek van de Vliegende Olifantes. De laatste gaat over de veertienjarige Billie die nu echt niet meer wegloopt van haar egoïstische moeder, maar voorgoed vertrekt. Ze gaan werken bij het visrestaurant van meneer C. Die verkoopt 'alle vis uit de C'. Geestig. Kate DiCamillo is een van de betere Amerikaanse schrijfster, met mooie, korte zinnen die veel te raden overlaten en toch heel eenvoudig blijven. De manier waarop de boeken in Nederland zijn uitgegeven is een misser. Ik kan ernaast zitten, maar dit is volgens mij een meisje van tien. Het vorige omslag zag eruit als dat van een tienerturnboek. Foto-omslagen met willekeurige personen zijn sowieso niet aanbevelenswaardig, die die hinderen de beeldvorming. Lekker vertaald door Harry Pallemans. 11+

17. Marco Kunst en Marieke Nelissen Het verlangen van de prins
Prachtig geïllustreerd klassiek avonturenverhaal over Lodewijk Loodsman, die opgroeit in een streng weeshuis en vandoor gaat. Het woeste begin is spectaculair en doet denken aan Gewist, dat nog altijd indrukwekkende debuut van Kunst: ruw in een nieuwe wereld geworpen zonder enige band met de oude, moet Lode - dat is de naam die hij van zijn adoptieouders krijgt - het op zichzelf zien te rooien. Dat begint met strenge regels en weinig televisie, maar gaat al snel verder met piraten en prinsen. Wat een omslag! Nelissen kreeg vorig jaar lof voor haar illustraties bij de nieuwe uitgave van De tovenaar van Oz. 10+

16. Janneke Schotveld en Milja Praagman Avonturen van de dappere ridster
Tijdens een interview ter gelegenheid van haar kinderboekenweekgeschenk, bekende Janneke Schotveld wel eens wat anders te willen schrijven dan een nieuw deel aan haar succesvolle serie Superjuffie, dat ze schriften vol ideeën klaar had liggen maar niet zo goed durfde. Dat hebben we geweten. Inmiddels is haar derde 'vrije' boek uit en na twee sprookjesboeken is het een avonturenvoorleesboek geworden, eigenlijk een soort midden tussen Superjuffie en haar sprookjes. Het is alsof ze in dit boek pas echt voluit gaat. Lekker geschreven, fijne woordgrapjes, subtiele knipogen, geestig verhaal, het swingt in ieder woord. Pijnlijk actueel ook, als de ridster tegen de agent zegt: 'Eerst praten dan schieten, wanneer leren jullie dat nu eens?' Prachtig geïllustreerd door Milja Praagman. Een trend uit de sportwereld zet door. Wie wil er nog voetbalmannen zien? Koning Artur kan nu ook wel inpakken. De ridster komt op haar stalen ros, spuugt op de grond en lost het op. Opzij voor de ridster. Voorlezen: 6+. Zelf lezen: 8+.

15. Joke van Leeuwen Ik heet Reinier en ons huis is afgebrand
Joke van Leeuwen heeft een zeldzame stem, een kinderstem en ook weer niet. Iemand die spreekt over iets wat heel ernstig is en ook weer niet. Dit keer heet haar stem Reinier. Reinier vertelt in een dagboek dat zijn huis is afgebrand. Hij is over het dak ontsnapt. Ze hebben alleen nog wat ze aanhadden en de vier stoelen, die toevallig bij de stoffeerder stonden tijdens de brand. 'O ja, die billen kennen we nog wel', denken de stoelen. Dan weet je dat je een Joke van Leeuwen in handen hebt. De laatste jaren is de kwaliteit van haar boeken wat wisselend, maar deze belooft veel. 10+

In het nieuws: Lampie niet begroond en Nijntje 65
Annet Schaap en vertaler Laura Watkinson hoorden afgelopen week dat zij niet de Carnegie Medal winnen. Alleen al genomineerd zijn was echter al een hele eer, volgens ingewijden de eerste keer ooit dat er een vertaling op de shortlist terechtkwam. Watkinson vertaalde eerder De brief voor de koning, Geheimen van het wilde woud en De Zevensprong en Verhalen van de tweelingbroers voor Pushkin Press. Deze uitgever maakt zich sterk voor vertalen van literatuur in een land dat daar van nature erg weinig belangstelling voor heeft en toont met de uitgave van Lampje nu ook interesse voor andere Nederlandse auteurs. Verder in het nieuws: Nijntje 65.

maandag 8 juni 2020

Weekgreep #20-06

14. Jacques Vriens Zullen we weer gewoon schooltje spelen?
Het spreekt voor zich dat de gelukkige lezer houdt van alle liefhebbers van Theo Thijssen. Gelukkig doet Jacques Vriens veel meer dan die bekende voorliefde bezingen in Zullen we weer gewoon schooltje gaan spelen? Hij geeft heel veel concrete voorbeelden hoe hij dat zelf deed. Je moet wel van steen zijn om geen zin te krijgen in lesgeven door dit boek. Trouwens: aanbevelenswaardig voor iedereen die weer van zijn of haar vak wil gaan houden. Zelfs geschikt voor managers. (Zij het niet op de manier die ze denken.) 16+

13. Tiny Fisscher en Annette Fienieg: Oliver Twist, naar Charles Dickens
Tiny Fisscher bewerkte de Engelse klassieker der klassiekers Oliver Twist tot een integrale hervertelde en geïllustreerde uitgave voor het hele gezin. Het boek is al een kleine week verkrijgbaar, maar morgen wordt de uitgave gevierd op de 150e sterfdag van de maatschappijkritische meesterverteller. Dat wordt schmieren geblazen, met het tranentrekkende avontuur van de jongen met het gouden hart die wel heel slecht terechtkomt. 9+

donderdag 4 juni 2020

Weekgreep #20-5

12. Annelies Verbeke Patrick
Bestaat Patrick, de chimpansee van buurmeisje Katinka nu echt of is hij verzonnen? En als de aap toch verzonnen blijkt, is het avontuur dat je met of door hem beleefd hebt, dan wel echt, en waar? Verrassend leuk boekje van de Vlaamse schrijfster die naar eigen zeggen een voorvechter van het korte verhaal is. Dat is te zien en te proeven. In korte, treffende zinnen zet ze haar personages neer. De hoofdstukken, telkens gewijd aan een van de drie personages, eindigen mooi open. Zoals het hoort in een kort verhaal zweeft de lezer na het eerste zetje verder. Past goed bij een kinderboek, het eerste van Verbeke, dat in het begin wel doet denken aan haar landgenoot Bart Moeyaert. Het is geschreven naar aanleiding van de maand van de filosofie, die eerder dit jaar vanwege corona werd uitgesteld naar juni. Waarheid is het thema. 9+

11. Karst-Janneke Rogaar Keizer ei
Illustrator Karst-Janneke Rogaar komt met haar eerste zelfstandige prentenboek, in de buurt van het niveau van Dr. Seuss' Groene eieren met ham. In Keizer ei probeert ze alle korte ei-woorden in een verhaal te gebruiken. Als Heid en Teit op reis gaan, wringt ze zich allerlei creatieve bochten om abstracte woorden als ‘arbeid’, ‘neiging’ en ‘aanleiding’ tóch te gebruiken. De meligheid is dan allang in de hoogste versnelling gegaan met ‘zeiknatte pleisters’ en een ‘geile meid met aambeien’. Ondertussen vertelt en tekent Rogaar in alleen rood en groen een alle kanten op fladderend avontuur over de vriendschap die ontstaat met de eenzame keizer van het eiland waar Heid en Teit naartoe zijn gezeild. Wat een taaltalent heeft deze tekenaar. 7+

10. Oliver Jeffers Het fortuin van Fausto
‘Jij bent van mij,’ zegt het directeur-achtige mannetje tegen de bloem. ‘Ja,’ antwoordt de bloem. ‘Ik ben van u.’ Daarna wil mijnheer Fausto ook een schaap, een boom en een berg bezitten. Hoe groter het object van zijn verlangen, hoe meer hij moet schelden en stampvoeten om zijn zin te krijgen. Als laatste komt de oceaan aan de beurt. Daar valt niet tegenop te stampvoeten, ontdekt Fausto te laat. Het gebeurt allemaal in Het fortuin van Fausto (Fontein, € 18,99), het verbluffend mooi uitgegeven nieuwe prentenboek van de artistieke mafkees Oliver Jeffers. In Nederland is hij vooral bekend geworden met het geniaal grappige De krijtjes staken (samen met Drew Daywalt, Fontein € 14,99) en de kolderieke serie over de Hugo’s, die allemaal dezelfde trui dragen. Kleurgebruik – knap oplichtende neontinten, die contrasteren met de ingetogen omgeving – en effect van veel lege ruimte zijn indrukwekkend. Maar het is het verhaal dat de lezer grinnikend, daarna ook wat stilletjes achterlaat. Is dit nu een grap of schuilt hier iets diepers achter? Hij laat het graag in het midden, zoals vaker in zijn werk. Humor en wijsheid kunnen bij Jeffers net zo slecht zonder elkaar als zijn taal en tekeningen. 6+

donderdag 23 april 2020

Weekgreep #20-4

9. Annemarie van den Brink en Suzanne Wouda Oorlog in inkt
Elk jaar in maart en april menen uitgevers weer dat er nog lezers moeten zijn die gaan geloven dat er ondanks inmiddels vijfenzeventig jaar bevrijding toch nog verhalen zijn over de Tweede Wereldoorlog die niet verteld zijn. Mondjesmaat verschijnen er boeken die echt anders zijn. Ik heb daarbij een zwak voor dat andere perspectief, zoals het originele en goed gedocumenteerde Een aap op de WC van Joukje Akveld of de frisse invalshoek van Verboden te vliegen van Martine Letterie. Dit jaar ben ik onder de indruk geraakt van Oorlog in inkt van Annemarie van den Brink en Suzanne Wouda. De schrijvers bestudeerden in het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie dagboeken van oorlogskinderen en zochten de auteurs op, die vaak nog in leven bleken.

woensdag 4 maart 2020

Weekgreep #20-03

8. Robbert-Jan Henkes en Aart Clerkx De bende van Lieke
Henkes kan schrijven, dat weten we al van zijn swingende vertalingen van Russische gedichten en van zijn eigen poëzie in Wit als een wat. Lieke heeft twee bendes: een in haar kamer en een op straat, met haar vriendinnen. Ze maken de gekste dingen mee, in sterk geschreven kort proza. Geïllustreerd door alternatieve striptekenaar Aard Clerkx (1945). Dat maakt het geheel wel erg jaren zestig, zeventig en tachtig. De buitenspeel- en verveeljeugd van Henkes (1962) en trouwens ook die van mij. Daarom viel het me ook niet direct op hoe vertrouwd het voelde. Geen computer of telefoon te bekennen. 9+

7. Ed Franck en Thé Tjong-Khing Panda & Eekhoorn
Thé Tjong-Khing is een van de weinige, zo niet de enige, illustrator die niet illustreert maar vertelt. Hij doet dit niet door zijn tekeningen te vullen, maar juist door zorgvuldig te kiezen welke momenten hij laat zien en veel weg te laten. Eigenlijk hoeft daar geen tekst bij. Zijn tekeningen zijn zo aanwezig, dat hij vooraan zou moeten staan in de titelbeschrijving en maken ook dit boek een feest om te bekijken. De tekst van Ed Franck - in eigen land een grootheid, hier bij het publiek nauwelijks bekend - is teleurstellend. Meteen in het eerste verhaal gaat het al mis, als Panda en zijn vriend Eekhoorn de maan proberen te pakken. Dat mislukt, omdat de trap van bamboe breekt onder het gewicht van Panda, die te veel bamboe heeft gegeten. Ze besluiten dat ze de maan niet hebben, maar wel iets belangrijkers. Het zou allemaal best grappig kunnen zijn, als het niet zo dromerig en zoet en als een gedicht, maar toch weer net niet, was opgeschreven. Zeker in vergelijking met bestaande, zoveel overtuigender geportretteerde helden de eekhoorn en de mier van Toon Tellegen en vos en haas van Sylvia Vanden Heede, een onnodige exercitie. 6+

6. Carlo Frabetti en Wendy Panders: Alice in Wetenschapswonderland
Nummer twee van dezelfde auteur, in de herkenbare stijl van Wendy Panders. Die noemde ik al eerder een aanwinst. Galileo, Newton, Curie: ze staan er allemaal in. Jammer dat vertaalster Lies Lavrijsen van het Spaanse* (verwarrende achternaam, Frabetti) 'física' in het Nederlands 'wetenschap' maakt, terwijl het natuurlijk om de natuurwetenschappen gaat. Geeft een minder mooie titel, maar ook minder discriminerend. Na het vorige boek over wiskunde kan Fabretti nog wel even vooruit, voor hij álle wetenschap gehad heeft. Dat is zeker geen kritiek op dit goed geschreven en vertaalde en meeslepend geïllustreerde boek. 10+

*In reactie op de opmerking van Lies Lavrijsen, zie onder. Frabetti werd geboren in Bologna maar woont en werkt (en schrijft kennelijk) in Spanje en in het Spaans. De Italianen zeggen 'fisica', de Spanjaarden 'física'.

woensdag 26 februari 2020

Sterke nominaties WPP 2020

Bizar, Sjoerd Kuyper (Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren)
Brons, Linda Dielemans en Sanne te Loo (Fontaine Uitgevers)
Flin of de verloren liefde van een eenhoorn, Henry Lloyd en Laurens Rawie (Em. Querido’s Uitgeverij)
IJzerkop, Jean-Claude van Rijckeghem (Em. Querido’s Uitgeverij)
Uit elkaar, Bette Westera en Sylvia Weve (Uitgeverij Gottmer)
Zwerveling, Peter Van den Ende (Em. Querido’s Uitgeverij)

dinsdag 18 februari 2020

Weekgreep #20-02

5. Mark Janssen Raar
Mark Janssen is lekker bezig. Vorig jaar maakte hij indruk met Stop! Monsters! en zijn interpretatie van De kleine prins, vrijdag verschijnt alweer een prentenboek van eigen hand. Sinds deze illustrator voor zichzelf is begonnen, weet hij telkens te verrassen is het elke keer weer spannend waar hij mee komt. Maak je maar klaar voor Raar, want die is zeer de moeite waard.

4. Eva Eland Waar geluk begint
Voor Als verdriet op bezoek komt was ik nog wel te porren. Daarin komt een zwaarmoedige lichtblauwe Barbapapa bij een meisje op bezoek. Langzaam leert ze met hem leven. Mooie metafoor, maar wel wat zoet. In Waar geluk begint slaat dat een beetje door. Zelfde principe, nu met geluk als roze spookje. Eva Eland is Nederlander, maar werkt vanuit Londen en in het Engels. Aangezien er geen vertaler in het colofon staat, neem ik dat ze het zelf ook in het Nederlands schrijft.

3. Pieter Koolwijk en Linde Faas Gozert
Ties heeft een vriend die niemand kan zien. Samen gaan ze op de ene na de andere geheime missie, die steevast verkeerd afloopt. Net als je denkt dat Koolwijk de vertrouwde lijnen volgt, neemt het verhaal een verrassende wending. Sterke nieuwe jeugdroman van Pieter Koolwijk, waarin hij opnieuw stelling neemt voor fantasie en wie anders is. Eerder schreef hij Bens boot, Prutje en de boeken over Vlo en Stiekel, die mij wat minder wisten te bekoren. Gozert maakt grote indruk. Zoals zijn meeste werk, geïllustreerd door Linde Faas.

2. Andy Griffiths en Terry Denton De waanzinnige boomhut van 117 verdiepingen
Hij is er weer, een nieuwe editie voor de mateloos populaire serie over de steeds groter wordende boomhut, waarvan bijna niemand uit zijn hoofd kan roepen hoeveel delen er nu zijn. Er is maar een ding jammer aan deze serie: beetje jongen leest het in een avond en een ochtend uit en dan begint het grote wachten weer. De serie vol slapstick is diepzinniger dan je denkt. Er is een verhaalpolitie en een archiefmonster en er treden diverse bekende kinderboeken in op. Intertekstualiteit, mevrouw. Vertaler Edward van de Vendel heeft het er maar druk mee gehad. 8+