Op 15 mei gaf ik in de boekenkatern van de Volkskrant vier sterren aan Soldaten huilen niet van Rindert Kromhout. Een hoogtepunt waar we erg lang op hebben moeten wachten. De bespreking zou je hier moeten vinden. Aangezien dit door technische problemen nog steeds niet gelukt is, zet ik hieronder mijn tekst.Schrijftips voor het neefje van Virginia Woolf
In het forse oeuvre van kinderboekenschrijver Rindert Kromhout, dit jaar precies dertig jaar actief, ontbreekt het al jaren aan één ding: een overtuigend hoogtepunt. In het merendeel van zijn ruim honderdtwintig titels toont hij zich een brave kinderboekenroutinier, die van zijn pen kan leven mits hij vier ISB-nummers per jaar produceert.
Maar met Soldaten huilen niet heeft Kromhout een boek geschreven dat zich niet zomaar in de hoek laat zetten. Je zou bijna denken dat hij er een paar jaar tussenuit is geweest om er aan te werken, als zijn recente bibliografie niet de gebruikelijke drukte liet zien.
De jeugdroman, gebaseerd op de werkelijkheid, vertelt het verhaal van twee broers door de ogen van de jongste, Quentin Bell. Dit is de zoon van schilder Vanessa Bell die weer de zus is van de wereldberoemde schrijfster Virginia Woolf. De twee financieel gefortuneerde zussen vormen het middelpunt van de Bloomsbury Group, een bonte verzameling kunstenaars, dichters, critici, uitgevers en vrijdenkers die zich in de jaren dertig steeds meer terugtrekt op het platteland van Sussex om te ontsnappen aan de sociale bekrompenheid van Londen.
Quentin en zijn oudere broer Julian hebben een droomjeugd op boerderij Charleston met hun pasteibakkende dienstbodes, speelvarken, boomhut en de knettergekke gasten. Ondanks de landelijke rust trekt van een afstandje de fascinerende eerste helft van de vorige eeuw aan ze voorbij in de vorm van eerste auto's en vliegtuigen, maar de familie maakt zich vooral druk over vrijheid, vriendschap en kunst.
Behalve Julian dan, die door de mijnwerkersstakingen van de jaren twintig geïnteresseerd raakt in het communisme en zich aan het einde van het boek aanmeldt bij de Internationale Brigades, het vrijwilligersleger dat tegen Franco vecht in de Spaanse Burgeroorlog. Julian krijgt een steeds eenzamer positie in het in zijn ogen hypocriete kunstenaarsgezin. Zijn zachtaardige broertje, dat zo graag weer gewoon met zijn broer en beste vriend in de boomhut wil spelen, is daar bedroefd om.
De twee broers en hun relatie vormen de ruggengraat van het boek. Hun tegengestelde ontwikkeling is tragisch en geloofwaardig en houdt de aandacht vast. Ook het decor blijft boeien: het warme gezin en de kunstenaarsentourage, die regelmatig alle verkleedkleren uit de kast haalt voor een idioot toneelstuk. Het is een plek waar je zelf zo graag zou willen wonen.
Dat wil nog niet zeggen dat het resultaat volmaakt is. De schrijver heeft nog steeds last van zijn gebruikelijke kwalen, waarvan de belangrijkste een drang tot uitleggen is. Quentin kan niet gewoon schrijver worden zoals andere mensen, maar moet steeds bij zijn beroemde tante op bezoek om nogal voor de hand liggende adviezen aan te horen.
Ook de politieke beschouwingen staan als nare traktaatjes tussen de verder zo fijne dialogen. Wat communisme en nazisme is, vindt de doorsnee brugklasser razendsnel op Wikipedia. En met dikke strepen eronder uitleggen dat Adolf Hitler een slechte man is, zou zelfs vijfenzestig jaar na de bevrijding niet nodig moeten zijn. Kromhout probeert vlak voor het einde nog snel met een schokkende inconsequentie de Bells een menselijker gezicht te geven, maar echt schuren gaat het nergens.
En toch is Soldaten huilen niet een roman die je uit wilt lezen. 'Een schrijver die zich niet ongemakkelijk durft te voelen, schrijft veilige, laffe boeken', wijst tante Virginia neef Quentin terecht, op het moment dat hij in wel erg bedekte termen over zijn eerste seksuele ervaring schrijft. Het kan niet anders of dit prijzenswaardige zelfinzicht is van de auteur zelf.
Nu net dát maakt dit boek zo sympathiek. Kromhout heeft volhard in het volgen van een persoonlijke passie en de beker tot het einde uitgedronken. Dat doet goed. Soldaten huilen niet is een hoogtepunt waar de mensen die hem in het begin van zijn carrière veelbelovend noemden, lang op hebben moeten wachten.
